ANONİM ŞİRKET NEDİR?
NASIL KURULURLAR?
Anonim Şirketlerin Genel Hükümleri, Kuruluş ve Temel İlkeleri
Anonim şirket kuruluşu için; Türk Ticaret Kanununda öngörülen prosedüre uyulması ve yetkili idari mercilere kanunda, yönetmeliklerde ve ilgili uygulamalarda belirli evrakların eksiksiz sunulması gerekmektedir. Anonim şirketlerde ortak sayısı sınırlı olmadığı, vergilendirme süreçlerinde daha avantajlı teşvikler sağlanması ile beraber hibe destekleri, vergi indirimleri, hisse devri usulü, halka arz imkanı, şirket faaliyet alanları, hamiline ya da nama pay senetleri çıkartılabilmesi, şirket ana sözleşmesinin değiştirilmesi için aranan oran, tahvil çıkartabilmesi, yönetim kurulu üyesi olmayan pay sahibinin kamu borçlarından sorumlu olmaması ve hisse devri diğer şirketlere nazaran daha kolay olduğu için en çok tercih edilen şirket türüdür. Şirket kuruluşunda birden fazla aşama ve bu aşamalar için teknik hukuki bilgi gerekmektedir. Bu yüzden kuruluş sürecinde ticaret hukuku alanında uzmanlaşmış kurumsal bir hukuki danışmanlık ve avukatlık bürosu ile çalışmanız sizin için oldukça pratik olacaktır.
Bu bağlamda; aşağıda anonim şirketlerin genel hükümleri, kuruluş süreci ve temel ilkelerini özet olarak ve bilgilendirme amacıyla paylaşılmıştır.
Anonim Şirket Nedir ?
TTK MADDE 329 -Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir. Daha geniş bir ifade ile Anonim Şirketler, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş, payları kıymetli evrak niteliğinde pay senetlerine bağlanarak veya Merkezi Kayıt Kuruluşu’na kayıt yoluyla tedavül edebilen ve ortaklarının sorumlulukları taahhüt ettikleri sermaye payları ile sınırlı olan sermaye şirketleridir.
TTK MADDE 331-Anonim şirketler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir.
TTK MADDE 335- Şirket, kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlenmiş bulunan, sermayenin tamamını ödemeyi, şartsız taahhüt ettikleri, imzalarının noterce onaylandığı esas sözleşmede, anonim şirket kurma iradelerini açıklamalarıyla kurulur. (Ek cümle: 15/7/2016-6728/67 md.) Şirketin kuruluşunda, esas sözleşmeyi ihtiva eden kâğıtlardan değerli kâğıt bedeli alınmaz.
Anonim şirket Türk Ticaret Kanunun da belirtildiği gibi Gümrük ve Ticaret Bakanlığının izniyle kurulur.
Kuruluşundan itibaren 30 gün içinde şirketin kurulduğu yer ticaret siciline kaydedilir.
Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlanmasıyla şirketin kuruluş aşaması tamamlanır.
Şirket, sicile kaydedildiği an tüzel kişilik kazanır.
TTK MADDE 337- Pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek ve tüzel kişiler kurucudur.
Kurucular, birinci fıkrada yazılı işlemi, üçüncü bir kişinin hesabına yaptıkları takdirde, bu kişi de kuruluştan doğan sorumluluk bakımından kurucu sayılır.
Söz konusu üçüncü kişi, kendisi hesabına iş gören kimsenin bildiği veya bilmesi gereken bir hususu kendisinin bilmediğini ileri süremez.
Anonim Şirketlere Hakim Olan Temel İlkeler Nelerdir?
• Çoğunlukçu Yönetim İlkesi: Anonim ortaklık çoğunluk ilkesine göre idare edilir. Bu ilke gereği genel kurulda oy çoğunluğuna sahip olanlar tarafından alınan kararlar, olumsuz oy verenleri ve toplantıya katılmayanları bağlar. Ancak, kanun koyucu azınlığı koruyucu hükümlere de yer vermiştir.
• Sınırlı Sorumluluk İlkesi: Anonim şirkette ortaklar, şirket borçlarından dolayı, doğrudan sorumlu olmazlar. Ortaklar şirkete karşı, getirmeyi taahhüt ettikleri sermaye miktarıyla sınırlı olmak üzere sorumludurlar. Bir ortak, şirkete karşı asli borcu olan sermaye taahhüdünü ifa etmiş ise, sınırlı sorumluluğu da sona ermiş olur. Şirketten alacağını tahsil edemeyen bir şirket alacaklısı, sermaye borcunu yerine getirmemiş ortaklara başvuramaz. Sermaye koyma borcunun ifasını ancak şirketin yönetim kurulu, şayet şirket iflas halinde ise iflas idaresi veya tasfiye halinde tasfiye memurları isteyebilir.
• Sermayenin Korunması İlkesi: Anonim şirket alacaklıları, ortaklara değil sadece anonim şirkete başvurabilirler. Bunlar karşısında anonim şirket tüm malvarlığıyla sorumludur. Bu sebeple alacaklıların tek güvencesini şirket malvarlığı oluşturur. Alacaklıların korunması için, hiç değilse değişken olan malvarlığının, sabit olan sermayenin altına düşmemesi gerekir. Böylece şirketin sermayesi olarak nitelendirilen miktarın, şirketin elinde bulunacak asgari malvarlığı olarak kalması sağlanmaktadır.
• Devlet Denetimi İlkesi: Dış denetim türü olarak devlet denetimi, organlara temsilci atama, bazı şirketler için kuruluş izni alma, genel kurullarda hükumet komiseri bulunma zorunluluğu, Bakanlık tarafından fesih davası açılabilmesi ve halka açık şirketlerde SPK’nın denetimi şeklinde ortaya çıkabilmektedir.
• Kamuyu Aydınlatma İlkesi: Özellikle halka açık anonim şirketlerde uygulama alanı bulan bir ilkedir. Küçük yatırımcının bilgilendirilmesi, bağımsız denetleme kuruluşlar tarafından denetlenmesi, internet sitesi açma yükümlülüğü getirilmesi bu amaca hizmet eden başlıca düzenlemelerdir.
• Eşit İşlem İlkesi: Eşit paya sahip ortaklar arasında, şirket organlarının, keyfi ve haksız olarak eşitsizlik yaratacak davranışlar kural olarak yasaktır. Bu ilkeden sapma, ancak şirketin amacını doğrulaması ve bütün pay sahiplerinin menfaatini gerektiriyorsa mümkün olur.
Anonim Şirketin Esas Sözleşmesi’nin Hazırlanması ve Unsurları
Anonim şirket kurmak için esas sözleşme, yazılı olarak yapılmalı ve bütün ortakların imzalarının noterce onaylanması gerekir. Anonim şirket kurmak için gereken belgeler içinde esas sözleşme de yer almaktadır. Anonim şirket kaç kişi ile kurulur sorusunun cevabı ise; ortak sayısının en az 1 kişi olmalıdır.
Esas sözleşme hazırlanması için TTK MADDE 339-a göre esas sözleşmede olması gereken unsurlar:
Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer.
Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu.
Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları; belirli paylara tanınan imtiyazlar, devir sınırlamaları.
Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve ayınlar; bunların değerleri, bunlara karşılık verilecek payların miktarı, bir işletme ve ayın devir alınması söz konusu olduğu takdirde, bunların bedeli ve şirketin kurulması için kurucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle, şirketin kurulmasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı ve kanunda belirtilmiş diğer unsurlar eksiksiz olarak düzenlenmektedir.
Şirketin esas sözleşmesi hazırlandıktan sonraki aşama ise; MERSİS sistemine kayıt yapılır ve kayıt numarası alınır. MERSİS kayıt numarası ile notere gidilerek kayıt numarası iletilir ve 5 adet ana sözleşme ortaklar tarafından imzalanarak onaylatılır.
Ayrıca, şirketi temsile yetkili kişinin, Ticaret Sicil Memurluğuna iletilmek üzere tescil talepnamesi (imza beyanı) noterde hazırlatılır. Vergi dairesine işe başlama bildirimi sürecinde iletmek üzere noter onaylı kimlik sureti de düzenletilmelidir.
İlgili kuruluş süreci içerisinde geçici veya muhtemel vergi numarası alınmalıdır. Bu numara MERSİS sistemine kayıttan sonra oluşmaktadır ve şirket kurulduktan sonra ihtimal kalkacak anonim şirketin vergi numarası olacaktır.
Muhtemel vergi numarası ve noterden alınan belgelerle birlikte, bir bankadan kurumsal şirket hesabı açtırılır ve sermaye (en az %25'i) hesaba yatırılarak, bloke ettirilir. Bankadan sermaye blokesi ile ilgili belge alınır. Bloke edilen sermaye tutarı, şirket kuruluş tamamlandıktan sonra blokesi çözülür ve şirket yetkilisi tarafından nakit çekilebilir.
Anonim şirket kurmak için gereken belgeler, hukuki başvuru dilekçeleri ve evrakların vergi dairesine teslim edilmesinden sonra, vergi dairesi şirket merkezini vergi kontrolör görevlisi marifeti ile kontrole gider ve şirketin merkezinde Maliye Bakanlığı Elektronik Merkezi kayıt sistemine yüklemek üzere tutanak tutarak şirket yetkilisinin imzasını alır.
Kurulan şirket sanayi faaliyetleri gösterecek ise Türk Ticaret ve Sanayi Odasına kaydolmalıdır.
Bu süreçlerin tamamlanmasından sonra, şirket ticari faaliyetine başlayabilir.
Anonim şirket kurulurken mutlaka bu şirketi kurmak için gereken resmi başvurular, belgeler ve evrakları bir hukukçu nezaretinde tamamlanmalıdır. Anonim şirket nasıl kurulur, anonim şirket nedir, anonim şirket kaç kişi ile kurulur, anonim şirket kurmak için gereken belgeler gibi konular hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için KULANTAŞ HUKUK BÜROSU’ na ulaşabilirsiniz.
